Çay?n kilogram fiyat? yüzde 64 art??la 11.30 lira olarak aç?kland?. Organik çay ilk üretilmeye ba?land???nda fiyat? normal çay?n iki kat? olarak aç?klan?yordu. Son y?llarda organik çay?n fiyat? dü?ük aç?klan?nca organik çay tar?m? yapanlar?n da gelirinin dü?mesine neden oluyor. Organik gübrenin kullan?lmaya ba?lanmas?yla organik çay verimi artt?, fiyatlar?n dü?ük belirlenmesine yönelik çe?itli yorumlar var. Organik çay?n hedeflenenden daha fazla üretilmesi nedeniyle fiyat?n?n dü?ük aç?kland??? yönünde tart??malar devam ediyor.

??çi fiyatlar? 600 ile 800 lira aras?nda de?i?iyor, gübre fiyatlar? di?er giderler h?zla artarken, iklim de?i?ikli?i kaynakl? çay verimi y?ldan y?la dü?üyor, eskiden 4 hasat olan çayda 3 hasat zor yap?l?yor.  Çay?n fiyat? hassas, di?er bir deyi?le Rizeli olmak çay için de oldukça zor. Zira o da Rizeli olman?n dezavantajlar?n? ya?ayanlardan. Fiyat? be?enilmese de fazla ses ç?kar?lam?yor. Geçti?imiz günlerde Cumhurba?kan?’n?n Rize gezisinde bir grup çay üreticisi fiyat? protesto etse de “kol k?r?l?r yen içinde kal?r” denilerek gündeme gelmedi.

Çay standartlar?m?z yüzünden de çay üreticisinin kazanc? her y?l giderek dü?üyor, oysa dünyan?n farkl? ülkelerindeki çaylar çok daha de?erli. Çay de?erli olunca üretici de k?ymetleniyor. Biz uygun fiyatl? çay keyfi yapal?m diye çay?n da ekmek gibi fiyat? sürekli bask?lan?yor.

Milli içece?imiz çay?n keyfi kaçmak üzere, yoksulluk, i?sizlik, pandemiyle beraber köye dönü?ler çay da sorunlar? su yüzüne ç?karmaya ba?lad?. Do?u Karadeniz’de zaten çok az olan ekilebilir araz? köye göçlerle beraber daha da azald?. Ki?i ba?? çay üretimi dü?ünce çay tar?m? yapan üreticinin geliri de azal?yor. Daha çok üretim yapmak isteyenlerin eli kolu ba?l?, yeni, çay tarlalar? yapmak mümkün de?il. Geçti?imiz y?llarda atalar?m?z?n dikti?i a?açlar?n büyümesiyle yüzlerce y?ld?r köylünün tapulu mal? orman arazisi oldu. Rize’de K?rsal kalk?nma dar bo?azda, tek çözüm turizm gibi duruyor.

Çayda bunlar olurken tüm dünya azalan kaynaklar? ve tüketim ç?lg?nl???n? durdurma üzerine çal??malar yap?yor.

YEN? MODA EVLAD?YEL?K

Ekonomik krizle beraber dünya yeniden “uzun ömürlülü?e” dönü? yap?yor. “Ucuz h?zl? moda, kullan at, üç y?l garantili” tüm bunlar kalite düzeyi dü?ük h?zl? tüketime yönelik ürünlerin ileti?im stratejisiydi. Kaynaklar? etkin kullanmak, enerji verimlili?i gibi nedenlerden ötürü yeni trend “yeniden evladiyelik.” “Evladiyelik üretim stratejisi ile gezegeni onarabiliriz.

Onar?labilir ürünler, yoklu?u/yoksullu?u onarabilir. Y?rt?k çorab? dikmek, bozuk makinay? tamir etmek. Eskiyen çay tarlalar?n? yenilemek, onar?c? tar?m ile topra?? beslemek, iklimi iyile?tirmek.

ONARILAB?L?RL?K ?LKELER?

“Uzun ömürlü ürün” üzerine i? geli?tirmek. Onar?labilirlik ilkelerini; dayan?kl?l?k, sökme, modülerlik, duygu, ileti?im” gibi kavramlarla aç?klayan 42T ?irketi “ak?ll? onar?m” için yapay zekâdan yararlan?yor. Evlerde kulland???m?z her aletin kendi kendini tamir edebilmesi, jellerle kendi kendini besleyebilen toprak, kendi hezeyanlar?n? tedavi edebilen modern insan türü.

KEND? KEND?NE YETEB?LEN ?NSAN TÜRÜ

Bisiklet tamircileri, mahallenin tüm söküklerini diken terziler. ABD daha da ileri gidiyor “onar?m hakk? hukuku” üzerine yasa haz?rl???nda. Temelinde sadece g?dada de?il “ya?am?n her alan?nda kendi kendine yetebilen insan türünü” yaratmak, ya?am?n mukavemetini art?rmak. Alt?n bir diki?le Uzakdo?u k?r?klar?n? onaran Kintsugi felsefesi ile kapitalizmin arazlar?n? onarmak, kula?a ho? geliyor.

AÇLI?I ONARMAK

Tekstilde, g?dada her alanda dayan?kl?l??? art?rmak “antroposen devriminin” alt?n? beslemek. Afrika’da unutulmu?, iklime dayan?kl? 58 ürün çe?idi belirlendi. Bambara cevizi, Küçük Prens’in baobab meyvesi, süper tah?l fonio, kral otu, teff otu, ebegümeci, bamya, amaranth. Zararl? ve kurakl??a dayan?kl? antik g?dalar?n topra?? onar?c? gücüyle gezegeni, beslenme kültürünü onarmak.

KAVAK A?ACINDAN KUMA?

Kavak a?ac? lifleriyle k?yafet yaparak, suya doymayan pamu?un ekildi?i dünya genelinde 35 milyon hektarl?k alan? serbest b?rakarak bo? kalan arazilerde daha çok g?da üretmek. Kavak a?ac?n?n odunlar?ndan da y?lda 314 bin ton biyoyak?t üretmeye yetecek ya? üreterek orman? onarmak. Joule dergisinde yay?nlanan makaleye göre kavak ormanlar? karbonu da çekebilir, bir ton pamuk için gereken 3 bin metreküp suyu da kurtarmak.

Kuzey Avrupa’da tar?ma uygun olmayan 4,6 milyon hektarl?k marjinal arazi belirlendi, Snow Tiger cinsi so?u?a dayan?kl? kavak çe?idi diktiler. Bir grup bilim insan? da odun hamurunu liflere ve ipliklere dönü?türen “azalt?lm?? katalitik fraksiyonlama” teknolojisini geli?tirdi. Bu sayede Balt?k Denizi ülkelerindeki marjinal arazilerde her y?l hektar ba??na 2.4 ton lifli küspe üretilebilece?i hesapland?. Bir hektarl?k kavak a?ac? tarlas?ndan 45 y?l boyunca 216 ton viskon elyaf üreterek tar?m topraklar?n? korumak bu sayede pamu?a ayr?lan arazilerin yüzde 42’si kurtarabiliriz.

ISPANA?IN TELKÂR? YAPRAK YAPISINDA ET ÜRETMEK

Bilim insanlar? ?spanak yapra??n?n damarl? yüzeyinde telkari bir yap?yla et hücreleri yeti?tirecek. Öncelikle ?spanak yapraklar? hücresizle?tirildi, dayan?kl? damarl? a?lar? üzerinde hayvan etinden izole edilmi? kas hücreleri al?n?p yapra?a yerle?tirilip orada kültürlendirildiler, sonras? mis gibi et.

HOLLANDA TARIMINI VER?ML?L?KLE ONARIYOR

Bu gün dünyan?n dört bir taraf?nda felaketlerin motivasyona dönü?tü?ü tar?msal ba?ar? hikayeleri var. Hollanda, 2. Dünya sava?? sonras? k?tl?k ç??l???yla ba?layan tar?m hayaliyle daha az kaynak kullanarak ABD’nin ard?ndan dünyan?n ikinci tar?m ihracatç?s? oldu. Hollanda dünyan?n en önemli tar?m teknoloji ihracatç?s?. Hücre kültürü, dikey çiftçilik, tohum teknolojisi, hasatta robot teknolojileri, azalt?lm?? su ve karbon kullan?m? ve metan emisyonlar?na odaklanan yeniliklerle çiftçilerini gülümsetiyor. Kürsel tar?m 1 kg domates için 56 galon su kullan?rken Hollanda yar?m galon ile dudak uçuklat?yor. Küresel en büyük 20 tar?m ?irketinin 15’i Nestle, Coca – Cola – Unilever, Cargill’in ARGE’leri Hollanda’da. Hollanda çiftçileri “verimlilik ustas?.”

Keza Çin’in Özerk Ningxia Hui bölgesi modern tar?m?n mücizesi olarak tüm dünyaya pazarlan?yor.

B?L?M?N ONARICI GÜCÜNE ?NANMAK

Bilimin onar?c? gücüne inanmak. Topra??, insan?, gezegeni onarabilece?ine inanmak. Çinli bilim insan? He Jiankui DNA’s? ile oynad??? ikiz çocuklar?n do?umundan sonra 3 y?l hapis cezas? ald?. Çocuklar büyüdü Çin caddelerinde sek sek oynamaya ba?lad? bile. Bilim insan? çocuklar?n babas?n?n HIV virüsü ta??d??? için hastal???n çocuklara geçmemesi için böyle bir çal??ma yapt???n? iddia etse de pek kimse inanmad?. Tasar?m insan yap?labilir mi? Dünyadaki yayg?n hastal?klar bu yolla tedavi edilebilir mi? Biyoetikçiler onlarca farkl? tart??ma ile nereye kada ileri gidilebilece?ini tart???yor.

Baz? devletle genom çal??malar?na yasak getiriyor, baz?lar? oalbilir diyor. ABD 2050 y?l?nda askerlerin yüzde 60’?n?n syberglerden olaca??n? aç?klad?.

Ezcümle dünya “kullan at devrini” tamamlad?, muhte?em yüzy?l bitti. Zaman kaynaklar? etkin ve adaletli kullan?p evladiyelik üretip; “ucuz mal alacak kadar yoksul de?ilim” atasözününü alt?n? bilimle onarmak.

Bu sayede açl???, yoklu?u, yoksunlu?u onarmak.