Yapay m?, vegan m?, organik mi yoksa sadece konvansiyonel olanlar m?? Böceklerden olu?an kara sinek çorbas?, yosun yata??nda karides, böcek unlu açma, yapay yumurta soslu kazandibinden olu?an bir yemek veya hiç et yememe alternatifi. Hangisini tercih edersiniz. Tar?m ve g?dada yeni yöntemleri benimsemeden önce beslenme kültüründe köklü bir restorasyona haz?rl?kl? olmakta fayda var.

B?TK? ATIKLARI TOPRA?I KORUR DAHA FAZLA PROTE?N ÜRET?LMES?N? SA?LAR

Gelece?e neden güvendi?imi soruyorlar, 20 y?l içinde g?da sorunu kalmayaca??n?, beslenme kültürünün kökten de?i?ece?ini dü?ünüyorum. ?nanm?yorlar. Oysa ben s?rt?m? bilime dayay?p gelece?e ortak olmaya çal???yorum. Duvar?n?zdaki hal?da ak?am yeme?inizi üretece?inizi söyleseydim, ya da iç içe geçmi? bir tarlada tar?mda verimlili?in artaca??n? iddia etseydim. Son y?llar?n en etkili meta analizlerinden birine dayanarak anlatacaklar?m oldukça i?tah aç?c?. “Birbirine ekme” olarak adland?r?lan yöntemi “bu?day ile baklagilleri ayn? tarlada üretmek” olarak dü?ünebilirsiniz. Amaç tarladaki çe?itlili?in çiftçileri ?oklara kar?? korumas? ve dayan?kl?l???n? art?rmas?, ayn? zamanda hastal?klarla etkin mücadele, daha az gübre ve ilaç anlam?na geliyor. Uluslararas? ara?t?rma ekibi 226 saha deneyiminin meta analizini yapt?.  Devasa veri setinden elde edilen bilgiler oldukça çarp?c? ve ezberbozan türden. Mahsullerin ne kadar karbon tuttu?u, ürünlerin protein de?erlerindeki art??, su kullan?m? kapasitesindeki art??, hastal?klarla mücadele, verime etkisi gibi pek çok ba?l?kta sonuçlar elde edildi. Tek kültürlü üretim modeliyle kar??la?t?r?ld???nda ç???r açan saptamalarla kar??la??ld?.

Bir araziyi iki ürün aras?nda payla?mak bir ürün için verim kayb? olsa da di?er ürünün protein de?erinde art??a i?aret etti. Bitkilerin tarla arkada?l??? onlar?n her ikisinin de protein de?erlerinde yükselme oldu?unu ortaya ç?kard?. ?yi arkada?lar insan? güçlendirir laf? bo?a söylenmemi? demek ki. Elbette kimlerin kimlerle arkada? olaca?? çok önemli. En iyi dostlu?un birlikte yeti?tirildiklerinde her ikisin de protein de?eri yüzde 10 artan m?s?r ve bezelye aras?nda oldu?u saptand?.

M?s?r ve baklagiller birlikte ekildiklerinde gübrelerden birim ba??na daha fazla verim elde edildi. Baklagillerin nitrojen sabitleyici özellikleri kimyasal gübrenin etkisini art?rd?.

Birlikte ekim daha az kaynak gerektirirken, daha besleyici ürünlerin yeti?mesine olanak sa?l?yor. Hava olaylar?na kar?? tarlay? korumak, zararl?larla etkili mücadele, daha fazla tozlay?c? çekme potansiyeli aç?s?ndan ekosisteme de katk? sunabilecek bir sistem olmaya güçlü bir aday. Farkl? kök yap?lar? sayesinde bitkilerin topraktan besin alma düzeyinin artmas?, gübre ihtiyac?n?n azalmas?, çevresel kirlili?in azalmas? gibi avantajlar sistemin di?er önemli avantajlar?.

GEZEGEN DOSTU YEMEKLER

Yapay m?, vegan m?, organik mi yoksa sadece konvansiyonel olanlar m?? Böceklerden olu?an kara sinek çorbas?, yosun yata??nda karides, böcek unlu açma, yapay yumurta soslu kazandibinden olu?an bir yemek veya hiç et yememe alternatifi. Hangisini tercih edersiniz. Tar?m ve g?dada yeni yöntemleri benimsemeden önce beslenme kültüründe köklü bir restorasyona haz?rl?kl? olmakta fayda var.

Böcek tozu, yosun gibi “yeni nesil g?dalar”, proteince zenginle?tirilmi? fonksiyonel g?dalar, laboratuvarda yap?lanlar, çevre dostu olanlar hangisini yersek hem kendimizi hem de gelece?i besleyebiliriz. Yeni nesil olanlar iklime dayan?kl?, daha besleyiciler yapay hamburgerlere al??t?k say?l?r. Karma??k risklerle dolu bir süreç, endüstrinin tüm payda?lar?n?n ikna edilmesi bir tarafa 8 milyar? ikna etmek binlerce y?ll?k kadim beslenme kültürüne meydan okumak ne kadar mümkün. Natura Food degisinde yay?nlanan bir ara?t?rmaya göre çözüm hepsini birlikte kullanmak eti azaltmak. Uzun laf?n k?sas? a?z?m?z?n tad? yak?n tarihte kaçacak.

Yenilerin tad?na al???k olmasak ta gezegenin ve türümüzün devaml?l??? için bir süre “kan içtik k?z?lc?k ?erbeti kustuk” filmine ba?rolden girece?iz. Söz konusu yeni nesil g?dalar kaynaklar? idareli kullan?yor, verimliler, topra??n ve su kaynaklar?n?n yükünü hafifletiyorlar. En önemlisi de sera gaz? emisyonlar?n? dü?ürüyorlar. Yap?lan ara?t?rmalara göre do?al ve do?al olmayanlardan olu?an menünün faturas? gayet ucuz. Su kullan?m? ve küresel ?s?nma potansiyelini yüzde 80 dü?ürebilirler.

Kendileri küçük faydalar? büyük. Daha az tar?m arazisi daha çok orman, daha çok çayda ç?ra, zenginle?en biyoçe?itlilik. Sizce de tat belle?imizde “yeni nesil besinlere” yer açmaya de?mez mi?

MANTARLARDAN GELEN ??FA

Orman Genel Müdürlü?ü orman köylülerinin gelirlerini art?rmak, ekoturizm rotalar?n? tan?tmak ve odun d??? ürünlerin gastronomiye kazand?r?lmas? için pek çok çal??ma yap?yor. Bal Ormanlar? bunlardan biri, ormanlar? iyile?tirerek ar?lar?n keyifle gezmelerini, çiçeklerden polen toplamalar?n? desteklemek için onlara keyifli bir ortam yarat?yor. Ar?lar?n sevece?i a?açlar? ço?alt?yor, bak?m yap?yor, yollar? düzeltiyor. ?klim felaketi olanca h?z?yla gezegenin üzerine gelmeye devam ederken binlerce y?ll?k kadim bilgilerin bilimle harman hali, çözüm önerilerinin ço?almas?n?, yayg?nla?t?r?lmas?n? destekliyor. Hiç dü?ündünüz mü ormanlar? korumak, karbonu tutmak ve besin üretmek için a?açlardaki mantarlar? ço?altsak. Elma toplar gibi mantar hasad? yapsak. Bolu ve civar?ndaki gibi birçok orman köyünde k??l?k az???n önemli bir bölümü a?açlardan toplanan k?ymetli mantarlar?n kurutulmas? ve k???n menüye eklenmesi sayesinde sa?lan?yor. Mikroormanc?l?k denen yöntemle mantar yeti?tirme ormanlar? kurmak. Karbonu tutan ve do?al protein üreten ilk ve tek üretim ?ekli.

Simbiyotik olarak büyüyen mantar sporlar?n?n a?açlara b?rak?lmas?yla elde edilecek milyonlarca ton besin, protein. Stirling Üniversitesi Profesörlerinden Paul Thomas “a?aç ve mantar birlikte büyüdükten sonra tarlaya ekilir” diyerek sistemi anlat?yor. Ara?t?rmada Lactarius Deliciosus mantar türü ile test yapt?lar. A?açlardaki mantarlar?n insan besinin kar??lama potansiyeline bakmak için geni? bir alanda 637 bin arazi parças?ndan elde edilen verilere bakarak, mikroormanc?l???n çevresel ayak izine ve ne kadar mantar üretebilece?ini analiz ettiler. Sonuçlar?; geleneksel çiftliklerdeki s???r, domuz, koyun, deniz ürünleri, bakliyatlar, tah?llar gibi farkl? besin türlerinin çevresel ayak iziyle kar??la?t?rd?lar. En dü?ük ayak izine sahip baklagiller hektar ba??na y?ll?k 8 kg carbondioksit üretiyor. Oysa mikroormanc?l?k hektar ba??na 12.8 ton karbon tutabilir. Her y?l milyonlarca yeni a?aç dikiliyor. 5 milyon hektarl?k arazideki mikroorman y?ll?k 20 milyon insan?n protein ihtiyac?n? kar??layabilir.

Gübre kaynakl? karbon emisyonu 2.6 gigatondan fazla havac?l?k ve denizcili?in neden oldu?u kirlili?in toplam?ndan fazla. ?nsan türü onlarca ikilem içerisinde sa?l?kl? karar olmada oldukça zorlan?yor.

20 A?AÇ 1.39 DERECE SICAKLIK DE????M? DEMEK

Vücut s?cakl???m?z belli bir düzeyin üstüne ç?kt???nda doktora gidiyoruz, ?s?y? dü?ürmeye çal???yoruz çe?itli antibiyotiklerle ?s?n?n yükselmesine sebep olan kök sorunu gidermeye çal???yoruz. Kabul etmesek te gezegenin ?s?s? yükseldi, nas?l dü?ürece?iz, ke?ke uygun fiyatl? bir antibiyotik versek biraz da serin havlu ile s?cakl??? dü?ürebilsek. Her öneri farkl? bir sorun ve maliyetle heyecan?m?z? bertaraf ediyor. Motivasyonumuzu dü?ürmeden kaynaklar? etkin kullanarak ?s?y? nas?l kontrol alt?nda tutar?z.

Mahallelere planl? ?ekilde, binalarla uyumlu yerle?tirilmi? a?açlar?n gölgesi tenhada bir ?iiri hak etse de as?l faydas? daha k?ymetli. A?açlar kentsel ?s? adas?n? kontrol etmeye yard?mc? olabilir. Kald?r?mlar, sokaklar ?s? emici yap?lsa, binalar?n cepheleri ?s?y? depolayan, gerekti?inde kullanan malzemeden in?a edilse, a?açlar güne?e kalkan olsa, üzerinde mantar yeti?tirsek, ya?l?lara gölge etse hayali bile güzel demeye gerek kalmad?. Ohio Üniversitesi ?ehir bölge planlama profesörü Jean Michel Guldmann ve ekibi, Columbus’taki 36 kilometrekarelik bir alan?n üç boyutlu modelini yapt?lar. Modellemeye kentteki çimenlikler, kald?r?mlar, binalar eklendi. 14 Eylül 2015 günü sabah 11’den ö?lene kadar binalar?n ve a?açlar?n yapt??? gölgeler hesapland?. Ayn? anda ?ehrin üzerinden geçen bir NASA uydusundan al?nan 39.715 s?cakl?k verisiyle ilgili veriler birle?tirildi.

Çal??man?n sonuçlar? Computers Environment dergisinde yay?nland?. A?açlar?n, gölge yaparak ve terleme yoluyla ortam? so?uttuklar?n? belirlediler. Mahalle simülasyonunda 20 olgun a?ac?n oldu?u mahallede s?cakl???n1.39 derece daha dü?ük oldu?u ortaya ç?kt?. Geçti?imiz y?llarda ABD’nin 6o ?ehrinde yap?lan bir ara?t?rmaya göre; yaz s?cakl?klar?n?n kentlerde ormanl?k k?rsala göre 2.4 derece daha yüksek oldu?u belirlenmi?ti.

Topra?? iyile?tiren, türümüze ?ifa “onar?c? tar?m” gelece?e, tar?ma de?er.